Akademik Kariyer
Bu sayfa, lisans üstü öğrenime (Yüksek Lisans, Doktora) devam etmeyi arzulayan arkadaşlara yardımcı olmak için hazırlanmıştır. Tezli yüksek lisans ve doktora hakkında merak edilen bazı sorulara cevap verilmiştir.
1) Yüksek lisans (master) ve doktora nedir?
Yüksek lisans, 4 yıllık lisans öğreniminden sonra başlar, öğrenim süresi normal şartlar altında iki yıldır. Bu sürenin bir yılı ders ve bir yılı da tez (Tez: özgün, bilimsel bir çalışmadır. Öğrenci sorumlu danışmanıyla beraber bir konu belirler ve ona göre araştırmasını yapar.) dönemidir. Yüksek lisans süresi en fazla bir yıl uzatılır. Başarılı olmayan adayların ilişikleri Enstitülerince kesilir. Doktora ise yüksek lisans öğreniminden sonra başlar. Normal şartlar altında öğrenim süresi iki yıl ders süresi ve iki yıl tez süresi olmak üzere toplam dört yıldır. Doktora süresi en fazla iki yıl uzatılır. Başarılı olmayan adayların ilişikleri Enstitülerince kesilir.
Yasalarda yapılan son değişikliklerle, lisans öğrenimden sonra doğrudan doktoraya (birleştirilmiş doktora) başlama imkânı sağlanmıştır. Normal süresi 5 yıldır. Ancak, birçok üniversitede bu uygulama bulunmamaktadır. Lisanstan sonra doğrudan doktoraya başlayanlar, yüksek lisans derslerini de alırlar. Birleştirilmiş doktora kayıt yaptırmak için istenen notlar daha yüksektir.
2) Yüksek lisans ve doktoranın avantajları nelerdir?
Akademik (Dr., Yard.Doç.Dr, Doç.Dr, Prof.Dr.) unvan almak için doktora mezunu olmak şarttır. İleride herhangi bir üniversite akademisyen olmak isteyen kişi mutlaka lisansüstü öğrenimini tamamlamalıdır.
Ayrıca devlet memuru iken, yüksek lisansı bitirenlere bir kademe terfi (1 yıl); doktorayı bitirenlere ise iki kademe terfi verilir.
3) Yüksek lisansa başlamak için ne yapmak gerekir?
Yüksek lisansa başlamak için mezun olmanın yanında şu şartları taşımak gerekiyor:
a) ALES : Bütün yükseköğretim kurumları lisansüstü programlarına öğrenci seçme ve yerleştirme işlemlerinde bu sınavın sonuçlarını kullanacaklardır.
Adayların sınavdan, başvurduğu lisansüstü programın puan türünde en az 55 (lisans diplomasıyla doktora veya sanatta yeterlik programına başvuracaklar için 70) puan almaları gerekmektedir. Yükseköğretim kurumları lisansüstü programlarına öğrenci seçiminde Sınav puanının, % 50’den az olmamak koşuluyla, ne kadar ağırlıkla değerlendirmeye alınacağını adaylara duyuracaklardır. Yükseköğretim kurumları seçme işlemlerinde sadece bu puanlardan yararlanabilecekleri gibi, bu puanları ön eleme amacıyla veya kendi yapacakları sınavın bir parçası olarak da kullanabileceklerdir.
b) Yabancı Dil Sınavı: ÜDS, KPDS gibi sınavlardır. Bu iki sınavın özellikle her yerde geçerliliği vardır. KPDS geneldir 100 soru ve 180 dakikanız vardır. ÜDS de ise 80 soru ve 180 dakika süreniz vardır. Ve ÜDS’de fen bilimleri, soysa bilimler ve sağlık bilimleri olmak üzere üç tane alan vardır. Bu nedenle ÜDS daha avantajlı görülmektedir. Bazı üniversiteler belli baraj belirlemiştir. Bazı üniversitelerde ise herhangi bir puan barajı yoktur.
c) Bilim Sınavı: “Asıl sınav budur.” desek yanılmış olmayız. Gireceğiniz bölümün hocalarından oluşan jüri (genellikle 3 akademisyen) tarafından sözlü sınav yapılır. Bu sınavda başvurduğunuz alan (örneğin kimyadan sınav giriyorsanız sorular kimyadır) ile ilgili sorular sorulur.
d) Mezuniyet Notu: Bu da hesaplanmaya katılır.
Yukarıda belirtilen maddelerin hangi oranda hesaplanacağı üniversiteden üniversiteye göre değişiklik gösterir. Ancak genel olan bir şey varsa o da ALES’in ezici üstünlüğüdür. Bazı üniversitelerde ALES %60 oranında etkilemektedir.4) Yüksek lisans sınavları ne zaman açılır?
Bu tür sınavlar Eylül ve Ocak aylarında açılır. Her üniversite, sınav açtığı bölümü, kontenjanları ve gerekli şartları internet sayfasında ve gazetelerde yayınlar. Bu ilânları www.memurlar.net’ten de takip edebilirsiniz.
4) Mutlaka mezun olunan bölümden mi yüksek lisans sınavına girilir?
Her üniversitede böyle bir zorunluluk yoktur; ancak hem sınavda başarılı olmak zorlaşır, hem de gerekli görülürse bir yıl bilimsel hazırlık dersleri olur. Mezun olunan bölümden girmek daha avantajlıdır. Yine de karar sizindir.
5) Mezun olduğumuzda hemen yüksek lisansa başvurabilir miyiz?
Eğer istenilen şartları sağlıyorsanız hemen başvurabilirsiniz. Ancak istediğiniz her bölümde yüksek lisans olmayabilir ya da o yıl açılmamış olabilir.
Araştırma Görevlilisi Nasıl Olunur?
Araştırma Görevlisi olmak için ilk etapta üniversitelerin kadro açması gerekmektedir. Her üniversite, sınav açtığı bölümü, kontenjanları ve gerekli şartları internet sayfasında ve gazetelerde yayınlar. Bu ilânları www.memurlar.net, www.yok.gov.tr gibi adreslerden takip edebilirsiniz. Araştırma görevlisi olmak için azami genel şartlar şunlardır:
a) ALES: En az 70 almak gereklidir.
b) Yabancı Dil Sınavı: En az 50 olması gerekir.
c) Bilim Sınavı: Üniversiteden üniversiteye göre değişiklik gösterir. Yazılı veya sözlü olabilir.
d) Mezuniyet Notu: En az 60 olması gerekir.
e) Yaş: 35 yaşından gün almamış olmak gerekir.
Öğretim üyesi dışındaki diğer öğretim elemanı kadrolarına başvurmak isteyenler de aranan şartları www.yok.gov.tr adresindeki yönetmeliklerden öğrenebilirsiniz.
Her yıl araştırma görevlisi alınır mı?
Hayır alınmayabilir. İhtiyaç dahilindedir.
Her yüksek lisans mezunu ya da doktora mezunu araştırma görevlisi olur mu?
Hayır. Araştırma görevlisinin yükselmesi için lisansüstü eğitim alması gereklidir. Ancak lisansüstü eğitim yapan herkes araştırma görevlisi olacak diye bir şey yok. Yukarıda denildiği gibi kadro açılır ve gereken şartları diğer başvuran adaylara göre daha iyi sağlarsa ancak araştırma görevlisi olunabilir.